Kopje koffie?

Nog even en het is weer vakantietijd! Naar het schijnt, is Frankrijk nog steeds het favoriete vakantieland van de Nederlanders. We roemen het land met zijn prachtige rivieren, heuvels, bergen en kastelen en we raken niet uitgepraat over de eetcultuur. Maar ach, die Fransen hè....

De klik

Natuurlijk zijn er Frankrijkgangers, die van 'hun' Fransen nieuwe vrienden voor het leven maken en natuurlijk hebben vele toeristen mooie herinneringen aan de gastvrije ontvangst. Gelukkig maar! En toch blijft die gevatte opmerking rondzingen: prachtig land hoor, Frankrijk, maar jammer van de bewoners. Alsof 'de klik' er niet is. Tja, de Fransen zijn nou eenmaal een apart volkje: over het algemeen zo links als maar kan, afstandelijk tegen buitenstaanders, arrogant, ze hechten aan hun eigen taal en vinden hun cuisine de allerbeste.

Cultuur

Of ligt het toch wat genuanceerder? Ik denk het. Maar ja, ik ben misschien bevooroordeeld: ik heb namelijk aardig wat tijd tussen de Fransen gewoond, geleerd en gewerkt. Het interessante van die ervaring is, dat ik de twee landen en de twee volken -hoe gemêleerd ze ook zijn, hou me ten goede- naast elkaar kan houden en grappige/pijnlijke/mooie verschillen en overeenkomsten kan laten zien. Er zijn inmiddels al boeken vol geschreven over vakantiedrama's, taalproblemen (de Fransen en hun Engels!) en de geschiedenis van het land. Maar soms zijn er nog kleine culturele dingetjes die een ontmoeting aangenaam óf onbegrijpelijk kunnen maken. Neem nou het bestellen van een kopje koffie.

Café gourmand - Foto Verbreed Je Horizon

Koffie

"Je voudrais un café, s'il vous plait." Zo, dat is ook weer besteld: blij dat je de zin er foutloos uit hebt gekregen (mijn excuses aan de gevorderden ;-)) ga je zitten aan een tafeltje in de Bar-Tabac langs de weg in dat pittoreske dorpje. Ik ga even voorbij aan de soorten koffie, die je kunt bestellen - café express, café au lait etc.: het gaat nu om iets anders. O, daar komt de ober al met het heerlijke geurend vocht. Maar waarom is het zo duur?

Staan, zitten of 'terrassen'?

In veel Bar-Tabacs en Brasseries hanteert men meerdere prijzen. Dat is niet om nietsvermoedende toeristen af te zetten, nee, het gaat van oudsher om de arbeid die met het kopje koffie - en andere drankjes - gemoeid is. Bestel je het aan de bar: basisprijs. Wil je liever aan een tafeltje in het café gaan zitten ("en salle"), dan is je drankje alweer wat duurder en neem je plaats op het terras ("en terrasse") dan is de prijs het hoogst. De obers moeten nu eenmaal verder lopen!
Deze en andere culturele kennis scheelt scheve gezichten: bij de toerist, want die weet van hoe-wat-en-waarom en bij de horeca, want die zien dat de toerist weet van hoe-wat-en-waarom.

"Simple comme 'bonjour'!", zeggen de Fransen als ze willen aangeven, dat iets makkelijk te doen of te leren is: zo simpel als hallo [zeggen]. Doe dus niet zoals een oom van mij, die uit Nederland op bezoek was en zijn aan de bar bestelde, goedkope koffie meenam naar een mooi zitplekje ("Er is nog een tafeltje vrij, jongens!") om z'n vermoeide benen wat rust te gunnen. Je had de blik van de bareigenaar moeten zien....!

De liefde voor drie sinaasappels

Zojuist las ik in het lokale krantje, dat een muziekensemble binnenkort zou optreden en daarbij stukken van de Russische componist Prokovjev ten gehore zou brengen. In één klap was ik in gedachten weer in Moskou, ruim 15 jaar geleden...

Moskou

In het jaar 2000 ging ik in Moskou studeren. Ik woonde in bij een gezin bestaande uit een vader, moeder en twee dochters, die me allemaal even gastvrij verwelkomden. In die periode kreeg ik bezoek uit Nederland, zo ook van mijn ouders. Ik wilde ze, cultuurliefhebbers als ze zijn, verrassen met een theatervoorstelling. En niet zo maar een voorstelling, nee: een balletuitvoering in het bekende en legendarische Bolsjoi Theater*!

Ballet

Over het algemeen is cultuur - in de ruimste zin van het woord: schouwburg, museum, boek - in Rusland financieel toegankelijker dan in Nederland. Goed, ik ging dus naar het theater om kaartjes te kopen. Het duurde even voor ik doorhad waar ik moest zijn: niet binnen, maar buiten bij dat ene hokje met die lange rij ervoor. Had ik al verteld, dat het winter was?
Balletvoorstellingen bleken al maanden van tevoren uitverkocht. Hm, wat nu? De loketbediende wees me kordaat op de programma's, die her en der op dat hokje geplakt waren. "Volgende!".

Appelsienen

Na wat wikken en wegen, vooral datumtechnisch - mijn ouders bleven maar een week -  koos ik voor een stuk van Prokovjev**. Hier kennen we hem vooral van zijn werk "Peter en de Wolf". Het stuk dat in Moskou opgevoerd werd, was de satirische opera getiteld "Lyubov k tryom appelsinam", of wel "Liefde voor drie sinaasappels". Ja, 'appelsien' is Russisch voor 'sinaasappel'. Toen had ik overigens nog geen idee wat voor stuk het was, maar ik dacht: wauw, we gaan naar het Bolsjoi!

Het Bolshoi Theater

Zoals verwacht, waren mijn ouders zeer gecharmeerd van het geplande avondje uit. Het was een gezellige en geslaagde avond. Zij hebben er geen woord van verstaan en ik slechts hier en daar wat zinnen (m'n talenkennis is sindsdien behoorlijk verbeterd (!)), maar dat kon de pret niet drukken!
De sfeer alleen al: de krullerige entree, de spiegels overal, de garderobe-dames, de machtige deuren en het fluweel van de stoelen... wat een belevenis. Maar het mooiste was nog wel het doek boven het toneel: prachtig rood, met op de ene helft het symbool van de Russische Federatie en op de andere helft hamer en sikkel...

***

* De uitspraak van Bolsjoi is 'balsjoj', met de klemtoon op -oj. Dus niet 'boolsjooi', of zoiets :-)

** Meer info over het oeuvre van Prokovjev vind je hier